Takvimin Oluşumu
dünyada en çok kullanılan miladi takvim aslen fiziksel olaylara göre oluşturulmuştur. papa xiii. gregory bakmış dünyanın kendi ekseni etrafındaki bir turu, yani bir gün, 24 saat. dünyanın güneş etrafındaki turu ise 365 gün 6 saat. bir de ay'ımız var tabii. ay da dünya etrafında 29 gün gibi bir sürede dolanıyor. demiş ki yılımızın içinde aylarımız olsun. ama kaç tane? hemen bölelim 365/29=12,5 hoop 12 ayımız hazır bile. 365/12=30,4. demek ki bazı aylar 30 bazıları 31 çekmeli ki 366'yı tutturabilelim. çünkü her 4 yılda bir, o 6 saatler birikip 1 gün oluşturuyor. bu da 365'e ekleniyor haliyle. bu sebepten 6 ay 31, 6 ay 30 gün olsun denmiş.
o zamanlar yılın ilk ayı ocak değil mart. son ayı da şubat. neyse efendim aylara kimi tanrılardan, kimi liderlerden isimler konulmuş. o zaman roma'nın başındaki julius caesar, doğduğu aya kendi adını vermiş, olmuş julius. yani july. yani temmuz. daha sonra imparator olan augustus da durur mu, o da doğduğu aya kendi ismini vermiş. yani august. yani ağustos. ancak bakmış sezar'ın ayı 31 gün çekerken kendi ayı 30 çekiyor. karar verdim bu böyle olmaz demiş ve yılın son ayından bir gün alın benim ayıma ekleyin diye emir vermiş. şubat garibim son ay olduğundan 1 günü alınmış, kalmış 29 gün, ağustos olmuş 31. 4 yılda bir şubat 29 gün çekip diğer yıllarda 28 çekmeye başlamış o günden itibaren. temmuz ve ağustos da peşpeşe 31.
gel gelelim haftalara. 7 gün olmasının sebebi hem o zamanlar 7 gezegenin tanınması hem de ayın bir evresinden diğerine geçişin 7 gün sürmesi. haftanın isimlerine de bu 7 gezegenin isimleri verilmiş. bazıları hala bugünkü ingilizce adlarına oldukça yakın.
monday - moon day
tuesday - mars day
wednesday - mercury day
thursday - jupiter day
friday - venus day
saturday - saturn day
sunday - sun day
artık yıllarda ise şöyle bir problem var. şimdi biz bu 6 saatleri 4 yılda bir toplayıp 1 gün yapıyoruz fakat aslında bunlar tam olarak 6 saat değil ki. 5 saat 49 dakika 16 saniye. aradaki bu fark nedeniyle her 100 yılda bir fazladan 1 gün oluşuyor takvimde. bu sebepten dolayı 100 yılda bir, normalde şubata eklenen 1 gün, eklenmez. ama yine yeterli değil, bu sefer de 400 yılda bir yine eksik 1 gün ortaya çıkıyor. evet işler karman çorman oldu ama toparlamak gerekirse: biz her 4 yılda bir şubata 1 gün ekliyoruz ama eğer yıl 100'e bölünüyorsa bu 1 günü eklemiyoruz ama eğer yıl 100 ile birlikte 400'e de bölünüyorsa yine o 1 günü şubata ekliyoruz. bu sebepledir ki 2000 yılında şubat 29 çekerken, 1900'de 28 çekmiştir.
***