Bilgiler > Liman Paşanın 1913'te Çorlu'da Tümen birliklerini teftiş etmesi
Liman Paşanın 1913'te Çorlu'da Tümen birliklerini teftiş etmesi
Tümen birliklerini teftiş etmiş ve birlikleri çok acınacak bir halde bulmuştum. Subaylar 6-8 aydan beri hiç maaş almamışlar; aileleleriyle birlikte asker karavanasından yemek yemeye mecbur bulunuyorlardı. Erler bir seneden fazla bir zamandan beri aylık yüzü görmemiş, kötü beslenmiş, yırtık pırtık elbiselerle giydirilmişlerdi. Çorlu İstasyonu'nda beni karşılamak için çıkarılıan bölüğün bir kısım erleri yırtık potilnli ve diğer kısmı ise yalın ayaktı. Erlerin hem ayakkabılarının hali ve hem de çok zayıf bulunmaları yüzünden yürüyüş yapmaya güçleri olmadığından büyük çaplı birlik tatbikatları yapmaya imkan olmadığını tümetn komutani söyledi. Bu hali Enver'e yazılı olarak bildirdim ve çare bulmasını istedim. Bunun üzerine Enver, tümen komutanını emekli etti.
Bunun üzerine "Eğer bana her gerçeği söyleyen subay ordudan atılırsa Türkiye'deki askeri vazifemi yapmaya imkan kalmaz" dedim.
Bundan başka beni yanıltmak için çeşitli yollara başvuruldu. Teftiş edeceğim birliklere Levazım Dairesinden süratle yeni elbiseler gönderiliyordu. Yalnız elbise de değil erler bile değiştiriliyordu.
Subaylar, erlere bakmaya ve kontrol etmeye alışkın değillerdi. Çoğu birliklerde erlerin üstü başı bit, pire gibi haşeratla doluydu. Hamam tertibatı kışlaların hiçbirisinden yoktu.
Atlı birliklerdeki hayvanlar acınacak bir haldeydi. Atların büyük bir kısmı balkan savaşından beri uyuzdu. Nal bakımı yoktu. Eyer , başlık, koşum takımları da aynı şekilde bakımsızdı. Hayvan ahırları tamamen perişandı. Birliklere ait bütün eşya depoları bomboştu.
Dışardan bakıldığından mevkilerin güzelliği, binaların büyüklüğü ile İstanbul'u ziyaret edenleri hayran bırakan bir çok asekeri binanın içi, her köşesi pislik dolu acınacak bir harabe halindeydi.
Türk, o tarihte Alman subayı tarafından istenilen işe ancak hevessiz bir şekilde girişir ve bahaneler uydurarak kendi hayat tarzını korumaya çalışırdı.
Dahili ve harici hastalıklardan yatan hastalar çoğunlukla karma karışık bir arada yatıyor, çok defa da aynı yatakta bulunuyordu. Çoğunlukla hastalar koridorlarda sımsıkı yan yana sıralanış olduğu halde kısmen minderler ve kısmenden beylikler üzerinde yatmış bulunuyorlardı. Dermanı büsbütün kesilmiş erlerden birçoğu usulüne uygun bir bakım olmadığından her gün ölüyordu.
Hastaların ateşini ölçmek üzere 300 hasta başına bir tek termometre bulunursa memnun olunurdu. Zaten sıhhıye erlerinden az sayıda kişi termometreyi kullanabiliyordu. Okuma yazma bilen sadece subaylar olduğu için ateşi ölülenler de yalnız onlardı. Şahızların kimliğini dikkate almadan işini yapacağına dair bir vazife ahlakı bulunması ve böyle bir düşünce çoğunluğuna yabancıydı. Sürekli kontrol altına çalışmaya alışmışlardı ve buna da açıkça ihtiyaçları vardı.
Türkiye'de 5 Yıl- Liman Von Sanders
***