Bilgiler > Değersizlik / Kusurluluk Şeması Olay Örneği
Değersizlik / Kusurluluk Şeması Olay Örneği
Alison: 30 yaşında, kendisinin sevilmeye değer olmadığını hissediyor.
Alison, bize ilk geldiğinde çok korkmuş görünüyordu. Kendi hakkında konuşmaktan çekiniyordu. Onu rahatlatmaya çalıştık. Bir süre sonra niye geldiğini sorduk. Bize kendini çökkün hissettiğini söyledi.
Alison: Sanırım kendime çok yükleniyorum. Hep “Niye biri benimle olsun ki?” diye düşünürüm. Meslea, birkaç ay çıktığım bir erkek vardı. Neredeyse bir yıl aslında. Adı Matthew. Geçen gün onu aradım ve sesli mesaj bıraktım. Onun beni geri aramasını beklerken hep şöyle düşündüm: “Biliyorum beni aramayacak, beni artık görmek istemiyor. ” Sanki benim nasıl biri olduğumu keşfetti. Onun, benim aslında nasıl biri olduğumu keşfedeceği an’ı bekliyor gibiyim.
Ve hatta beni geri aramasına rağmen hep “Benimle konuşmak istemiyor, telefonu hemen kapatmak istiyor” diye düşünüyordum.
Terapist: Onun seninle gerçekten ilgilendiğine inanman zor gibi.
Alison: Belki de çok fazla iyi ilişkilerim olmadı. Bundan önce evlenmeyi düşündüğüm kişi, dünyadaki en iyi insan sayılmazdı. Aslında, duygusal olarak tacizci bir insandı. Hep bir şeyler yüzünden beni suçlardı.
Terapist. Ama Matthew böyle biri gibi durmuyor. Tam tersi.
Alison: Evet, biliyorum. Farklı bir şey. Sanırım birinin bana çok yakınlaşmasından korkuyorum. Ve Matthew bana yakınlaşmaya çalışan biri
Aslında bu Alison’ın terapiye gelme nedenidir. “Bağlanamama krizi ” yaşmaktadır.
Alison, kusurluluk algısına teslim olan bir kişinin örneğidir. İçten içe hep kusurluluk hisleri ile temas halindedir.
Alison: her zaman, derinlerde bir yerde bende bir şeylerin yanlış olduğunu hissettim. Ve bütün hayatımı kimse beni sevmeden geçirebilirim.
Terapist: Birinin seni sevdiğini düşündüğün zaman, ne hissediyorsun?
Alison: Korkudan siniyorum.
Alison, eğer bu ortaya çıkarsa onu bütünüyle kabul edilemez yapacak bir şeyin –bir sırrının- olduğunu hissediyor. Ama sırrının ne olduğunu söyleyemiyor.
Alison’ın sırrı ne ise, onu değiştiremeyeceğine dair güçlü bir inancı var. Bu onun kim olduğu, onun varoluş biçimi. Yapabileceği en iyi şey saklanmak ve bunu birinin keşfedecek kadar yakınlaşacağı kaçınılmaz an’ı ertelemek
Alison, birinin onunla gerçekten ilgilenebilme olasığının olmadığına çok güçlü bir şekilde inanır. Onu seven ve onunla olmak isteyen insanların varlıklarının durmadan görmezden gelir.
Alison: Matthew’a, kardeşinin düşününde gitmek istemediğimi söylemiştim.
Terapist: niye bunu yaptın. Gitmek istediğin düşünüyordum.
Alison: Evet, ama Matthew’un benim gerçekten oraya gitmemi istemediğini biliyordum.
Terapist:Bunu sana sormadı mı?
Alison: Evet, sordu. Ama beni gerçekten orada istemediğini biliyordum.
Ayrıca insanların onu sevememesi ve reddetmesinin kanıtlarını aşırı büyütmektedir. Bizimleyken bile, dediklerimizi çarpıtarak onunla gerçekten ilgilenmediğimiz ima etmektedir.
Terapist:Gelecek hafta randevumuzu bir saat erkene kaydırabilir miyiz?
Alison: Benimle seans yapmak istemediğinizi mi söylüyorsunuz? İstemiyorsanız, tamam. Yeni , eğer yapmanız gereken başka bir şey varsa.
Terapist:Hayır, öyle değil. Tabii ki, seans yapmak sitiyoruz. Sadece randevumuzu bir saat öne çekmemizin mümkün olup olmadığını öğrenmek istedi.
Alison çok fazla kendini cezlandırmaktadır. Pek çok kez “Ben işe yaramam”, “Ben görgüsüzüm”, “Değersizim”, “Hiçbir şey için iyi değilim. ”, “Verebilecek bir şeyim yok” dediğini duyduk. Terapinin başında düşünceleri kendini küçümseyen sözlerle doluydu. Ve terapide birkaç tane aşırı acı vereen anlar vadı ki, kendini eleştirmesinin kendinden nefret etmeye doğru artı. O anlarda, kendini “aşağılık, iğernç bir insan olarak” deneyimledi.
Alison’ın kusurluluk şeması onu ilişkilerde aşırı kıırlgan yapıyordu. Diğer kişiler onu her zaman kolayca incitebilirler. Alison kendini koruyup savunamaz.
Niye olduğunu açıklayamadan kronik ve belirsiz bir mutsuzluk yaşayabilirsiniz. Depresyonunuzun keninize olan olumsuz bakışınızın sonucu olduğunu fark etmezsiniz. Kendinize kızgın olmanız ve değersiz hissetmeniz depresyonun çok büyük bir kısmıdır. Bütün yaşamınız boyunca çökkün olduğunuzu hissedebilirsiniz – arka planda bir tür düşük seviyeli depresyon gizlenmektedir.
Eğer birincil başa çıkma stratejiniz kaçış ise, bağımlılığınız veya kompülsiyonlarınız olabilir. İçki içmek, madde kullanmak, aşırı çalışmak ve aşırı yemek, değersizlik hissinizden kaçınmanız için kendinizi avutma yollarınızdır.
Kusurluluk şeması çocukken sevilmemiş veya saygı duyulmamış olmanın verdiği hislerden kaynaklanır. Ebeveyninizin biri veya ikisi tarafından durmadan eleştirilmiş veya reddedilmişsinizdir.
Alison: kadının hayatının aşka esin vermesi olduğunu söyleyen bir kitap okumuştum. Ve benim aslında bunu yapamıyor olmam, beni her zaman etkiledi. Aşka esin vermek.
Neredeyse kesin olarak, ebeveyninizin sizi eleştirme, değersiz görme, reddetme ve size sevgi vermemekle doğru yaptığını hissettiniz. Bunu hak ettiğinizi hissettiniz. Çocukken, kendinizi suçladınız. Her şey siz çok dğersiz, yetersiz, kusurlu ve eksik olduğunu için oldu. Bu yüden, size davranış şekillerinden dolayı öfke hissetmediniz. Onun yerine, utanç vev üzüntü hissettiniz.
Alison: aslında ben hiçbir şekilde onun istediği gibi değildim. Kendimle ilgili her şeyin yanlış olduğunu hissettim. Akşam yemeğinden sessiz kaldığımda beni konuşmadığım için eleştirdi, ve konuştuğum zaman benim ne kadar sıkıcı olduğumu söylerdi.
Alison babasının eleştirilerini içselleştirmiştir. Babasının ona olan bakışı, kendi bakışı haline gelmiştir.
Alison: Matthew’un niçin benimle evlenmek isteyebileceğini düşünüp duruyorum. Benim verecek hiçbir şeyim yok. Ben hiç olgun değilim. Bir erkeğin ilgisini üzerimde tutmak için gerekli nitelikler yok bende. Hiçbir şekilde özel değilim. Dış görünüşüm orta derecede, zekam orta derecede. İyi bir kişiliğim yok.
Terapist: Kimin sesi bu? Bütün bunları söyleyen kafandaki ses kimin?
Alison: Bu Eric, benim eski erkek arkadaşım.
Terapist: Başka biri de olabilir mi?
Alison: Babamın sesi.
Alison: Hatırlıyorum, ergen olduğum zamanlarda, bir keresinde bütün bir akşamüstü politik bir olayı okuyarak geçirmiştirm. Sanırım Watergate’ti . Bunu sadece yemekte konuşabileceğim bir şey olsun diye yapmıştım. Ve ağzımı açtığım zaman, “Bu konu hakkında söyleyebileceğin tek şey bu mu?” demişti.
Terapist: ne hissettin?
Alison: ilginç olmaya çalıştığım ve cahilce bunu başaramadığım için çok utanmıştım.
Terapist: Evet sanki hiçbir zaman alamayacağın bir şeyi istemişsin gibi.
Bu neydi?
Terapist: Onun tarafından sevilmek
Alison’ın babasının niye bukadar soğuk ve reddedici olduğunu sorabiliriz. Bir olasılık, onun kendisinde de kusurluluk şmasının olduğudur. Ancak, o bu şema ile karşıt saldırı şeklinde başa çıkmıştır. Alison’ı küçük düşürerek ve kusurlu hissettirerek, kendi hakkında daha iyi hissetmiştir. Alison’ı günah keçisi yapmıştır. Muhtemelen Alison’da kendi kusrluluğunun yansımasını görmüştür. Genelde durumun bu olduğunu hissediyoruz. Çoğunlukla, evebeynlerin kendilerinde kusurlulukla ilgili sorunlar vardır ve bunları kendi çocuklarına geçirirler. Şemalar, kuşaklar arasında böyle aktarılır.
Birçok çocuk kusurluluk duygularını kapatmak için bir yol bulur. BU noktada bu şema Haklılık veya Yüksek Standartlar ile karışmaya başlar. Eleştirilerek ve kendini kusurlu hissederek büyüyen birçok kişi, bir alanda üstün olmaya çalışarak kusurluluk hislerini telafi ederler. Yüksek standartlar koyarlar ve başarı ve statü için çabalarlar. Kibirli ve her şeye hakkı varmış gibi hareket edebilirler. Para ve ün ile içlerindeki o kusurluluk hissini yatıştırılar.
Kusurluluk şemanız ile uzun süreli, yakın ilişkilerden tümüyle kaçınarak başa çıkabilirsiniz. Hiçbir ilişki yaşayamayabilirsiniz. Sadece kısa süreli ilişkiler veya birkaç ilişki birden yaşarsınız. Uzun süreli bağlanmaktan kaçınarak, birinin kusurlarınız görecek kadar yakınlaşmasını engellersiniz.
Yakınlıktan kaçınmanın başka yolu da, yakın olmak istemeyen bir kişi le ilişki yaşamaktır. Birlikte olsanız bile, paralel hayatlar yaşar ve hiçbir zaman çok yakın olmazsınız.
Alison yakın olma konusunda isteklidir. Erkeklerle birlikte olur ve aşık olur. Ama en çok onu eleştiren ve reddeden adamlara ilgi duyar. Bir önceki erkek arkadaşı bu şekild idi. Alison’a kötü davranmasına ve ona durmadan hakaret etmesine rağmen yıllarca bu ilişkiyi sürdürmüştür.
Mazoşistik ilişkiler içine giren birçok insanın kusurluluk şeması vardır. İlişkilerinde kötü davranılmayı tolere ederler. Temelde, kendilerinin hak ettiği tek şeyin bu olduğunu düşünürler. Alison’a niçin eski erkek arkadaşı ile bu kadar uzun süre birlikte olduğunu sorunca şöyle demiştir. “Benimle her zaman olmak isteyen birini bulduğum için şanslı hissediyordum”
Eğer kusurluluk şemanız varsa güçlü bir kimya olduğu zaman çok dikkatli olun. Mutmelen sizi eleştiren be reddeten eşlere karşı en güçlü çekimi hissediyorsunuzdur. Onlar sizin kusurluluk hislerinizi pekiştirir. Eleştirel eşler tanıdık gelir, çünkü sizin çocukluk ortamınızı yansıtırlar. Biz size iyi davranmayan eşleri kazanmak ve sevgilerini almaya uğraşmak yerinde, o kişilerle çıkmaktan vazgeçmenizi öneriyoruz.
Sizi seven herkesin değerinin düşük olduğunu hissedebilirsiniz. Eski bir Gorucho Marx sözü şöyledir.”Beni üye olarak alacak hiçbir kulübe ait olmak istemem. ” Sanki, eşiniz sizi severek yanlış bir şey yapıyordur.
Romantik ilişkiler en yakın olanlarıdır. Bu yüzden sizin sahte kendiliğiniz tam olarak kendini gösterir. Alison’un söylediği gibi “Matthew ile birlikteyken sanki her zaman bir oyun oynuyorum. ” samimi ve içten olamamak bu şemanın yaygın örüntüsüdür. Sadece kendi sahte kendiliğinizin sevilmeye değer olduğuna inanırsınız. Gerçek kendiliğinizi saklayarak, eşinizin hiçbir zaman gerçek sizi sevmediğine inaırsınız. Kendinizi açmayarak, gerçek kendiliğinizin sevilmez olduğu algısını pekiştirirsiniz. Sizin için en büyük korku açığa çıkmaktır.; yani en sonunda eşinizin sizin altta yatan kusurlu yanınızı görmesidir.
Alison: onunla evleneceğimi biliyorum ama bir gün bana dönüp bütün bunların hata olduğunu ve artık beni gerçekten sevmediğini söyleyecek. Şu ana kadar bunu niye yapmadığını hala anlamıyorum. Ama bir ara yapacak.
Terapist: Ve siz sadece bekliyorsunuz.
Alison: Evet. An meslesi.
Siz de Alison gibi ilişkiyi bitirmeyi bile düşünebilirsiniz. Bu durum sizin için o kadar kaygı doludur ki, artık daha fazla katlanamiyorsunuzdur.
Kıskançlık ve haset etmek Kusurluluk şemasının neredeyse her zaman görülen özellikleridir. Sürekli kendinizi olumsuz olarak diğer kişiler ile karşılaştırırsınız.
Alison: ne zaman bir bara ya da partiye gitsek, her zaman onun başka kadınlarla benden daha fazla istediğini hissediyorum. Bana deli olduğumu söylüyor. Ben de bir şekilde öyle olduğumu düşünüyorum. Başka kadınlarla flört etmez bir şey yapmaz. Sadece ben başka kadınların daha güzel, daha seksi, daha ilginç olduklarını düşünmeye başladım. Onun yerinde olsam ben onlarla olmayı tercih ederim. Başka bir kadınla konuşsa bile çok sinirleniyorum.
Alison diğer kadınları idelleştirip kendi kusurlarını abartmaktadır. Ne zaman karşılaştırma yapmaya kalksa kazanmak onun için çok zordur. Bütün zamanını diğer kadınların ondan daha fazla arzulanabilir olduğunu düşünerek geçirir.
Hala önemsendiğine dair teminat almak için erkek arkadaşına sorular sorar: Onunla olmak istiyorsun, değilmi, onun benden dah agüzel olduğunu düşünmüyor musun? Matthew’i tutmaya çalışır, çünkü onun kendisini terk etmesinden korkar. Onu, rakip olan kadınlardan uzaklaştırmaya çalışması da geri tepmektedir. Çünkü kendisine güvensiz ve muhtaç olması Matthew’ü iyice uzaklaştırmaktadır. Ve Alison’ın Matthew’un gözündeki dğeri gitgide düşmektedir.
Dah önce de belirtildiği gibi, kusurluluk şemanızı tetikleyen eşlere karşı yoğun bir çekim hissedersiniz. Bunun en şaşırtıcı kısmı ise size iyi davranan insanlarla birlikte olduğunuzda onlardan sıkılmaya başlarsınız. Bu tam bir çelikidir. Çok sevilmek istersini ama eşiniz ne kadar çok sevgi verirse ondan o kadar az etkilendiğinizi hissedersiniz.
Jeffrey Young - Reinventing Your Life
***