Bilgiler > Çoklu Kimyasal Duyarlılık Sendromu (Multiple Chemical Sensitivity Syndrome)
Çoklu Kimyasal Duyarlılık Sendromu (Multiple Chemical Sensitivity Syndrome)
Çoklu Kimyasal Duyarlılık Sendromu (Multiple Chemical Sensitivity Syndrome)
Çevresel faktörlerle meydana gelen ve en sık belirtileri baş ağrısı, yorgunluk, bulantı, kafada dolgunluk hissi olan klinik tabloda, işyeri ortamının da rolü vardır.
İlk kez 1987 yılında, Cullen tarafından yapılan vaka tanımında ortaya konmuş olan, 7 kriter geçerlidir.
1- Tablo tanımlanabilir bir çevresel etkilenme sonucu ortaya çıkmaktadır.
2- Hastalarda birden fazla organ ve sistemle ilgili yakınma vardır.
3- Uyaran etkenle karşılaşma durumuna göre, belirtiler azalıp artma gösterebilmektedir.
4- Yakınmalar değişik yapı ve toksikolojik etkenlere maruziyetle ilişkilidir.
5- Yakınmalara neden olan faktör, düşük dozlarda da olsa etki gösterilebilmektedir.
6- Yakınmalara yol açan etkene maruziyet çok düşük dozlardadır.
7- Yakınmaları açıklamak için, herhangi bir organ fonksiyonu gösteren test mevcut değildir.
Hastalığı tanımlayan bu kriterlere rağmen, hastalığın tek ve uniform tanımı olmadığı için hekimler arasında çelişkili görüşler vardır.
Bazı araştırıcılar, hastalığın temelinde psikiatrik veya davranışsal bir sorun olduğu görüşündedir.
Bu görüşü savunanlar, hastalığı psikosomatik bir hastalığın obsesif veya paranoid bir rahatsızlığın ya da anksiyete veya depresyonun yansıması olarak değerlendirmektedirler.
Bazı araştırıcılar ise, hastalığın biolojik mekanizmasının sinir sistemi, immun sistem veya endokrin sistemden bir veya bir kaçı ile ilişkili olduğu görünü savunmaktadır.
Bazı kimyasalların koku duyusu aracılığı ile limbik sistemi etkileyerek bu belirtilere yol açtığı görüşünde olanlar da vardır.
Klinik özellikler ve tedavi:
Hastalar, şikayetleri çoğunlukla işyerinde ortaya çıktığı için işyeri hekimine, bazen de iç hastalıkları, allerji, psikiatri veya çavre hekimliği bölümlerine başvurabilirler.
Öyküde bir kimyasal maddeye düşük dozda maruziyeti takiben, birden fazla organ veya sistemle ilgili yakınmaların olması dikkat çekicidir.
Hastalar genellikle, gazyağı, parfüm, temizlik malzemesi gibi kimyasal maddelerle temastan kısa süre sonra, yakınmalarının arttığını ve en sık baş ağrısı, halsizlik, yorgunluk, adale ağrısı, konsantrasyon güçlüğü gibi yakınmaların olduğunu belirmektedirler.
Bu yakınmalar birkaç saatten, birkaç haftaya kadar sürebilmekte, hastalardan bir kısmı, bazı ortamlarda yakınmaların arttığını gözlediklerinden, bu ortamlara girmekten kaçınmaktadırlar.
Bu da sosyal ilişkilerinin bozulmasına yol açmaktadır.
Fizik muayene bulguları tanıda yardımcı değildir, laboratuar testleri de özellik taşımamaktadır.
Ancak hastanın çalıştığı ortamda ölçüm yaparak, bazı kimyasal maddelerin düzeyinin, izin verilen sınır değerlerin üzerinde olduğu gösterilebilir.
Hastalığın tedavisi için geçerli bir yaklaşım söz konusu değildir.
İşyeri ortamındaki kimyasalların kontrolü ve rahatsız veren maddelerden uzak durmak yararlıdır.
Hastalıkta psikolojik faktörlerin de rol oynadığı düşünülmektedir. Hastalığın nedeni konusundaki bilgiler net olmadığından, spesifik bir tedavi uygulanamamaktadır.
***