Tayland Mali Krizi
1997 doğu asya mali krizinde neler yaşandı ve bizdeki benzerliklerine bakalım. not: aşağıda yazılanlar alıntıdır.
1. tayland, doğu asyanın yaklaşık 70 milyon nüfuslu krallığı.
2. tayland 80'li yıllarda ve 90'lı yılların başında aşırı derecede dış yatırım çeken bir ülke.
3. bu yıllarda ortalama %8 büyümesiyle "asya kaplanı" lakabını alan ülkelerden biri. o tarihlerde eşi benzeri yok.
4. işler o kadar yolundaki, 1991 yılı dış borcu yaptığı yıllık ihracatından bile daha az. bütçe açığı hemen hemen yok.
5. enflasyon çok düşük 3.4-5.7% arası.
6. yüksek miktardaki dış yatırımı inşaat sektöründe değerlendiren çok akıllı bir ekonomi. ünlü müteahhitleri var (tanıdık mı?)
7. bu güzel ülkenin o yıllardaki tek problemi büyük miktarda özel sektör cari açığı (tanıdık mı?)
8. ve borç almayı teşvik ederek sektörlerin dış dünyaya karşı kırılganlıkları arttıran düşük kur politikası (tanıdık mı?)
9. batılı yatırımcılar 95'in başından itibaren tayland'dan çekilmeye başlayınca para birimleri baht değer kaybetmeye başlar. (tanıdık mı?)
10. başlarda olayı ciddeye almayan ekonomi kurmayları sonradan sirkülasyondaki baht'ı azaltarak doları dizginlenmeye çalışır. (tanıdık mı?)
11. faiz yükseltmeye yanaşmayan bankalar merkez bankasının rezerv eksikliği yüzünden "bekleyip görme" politikasına geçerler. (tanıdık mı?)
12. "bekleyip görme" politikası, göklerden gelme ihtimali olan ilahi yardımı beklemekten başka bir şey değildi.
13. 2 temmuz 1997 günü, göklerden uzatılan bir el olmayınca baht devalüe edilir, %50den fazla. ekonomi iflas etmiştir.
14. tayland'da ateşlenen krizin fitili, tüm doğu asya'yı hallaç pamuğu gibi atar.
15. 11 ağustos 1997'de imf müdahalesi gelir, 17 milyar dolarlık bir ekonomi paketi ile birlikte. ekonomi kendini 2001'e kadar toplayamaz.
16. doğu asya ülkeleri ekonomileri yüksek büyüme hızlarını verimlilik artışına yol açan sermaye yatırımlarına borçluydular.
17. ancak toplam faktör verimliliği çok az artmıştı. mealen, para bolluğunda marka üretmek yerine beton dökmek (tanıdık mı?)
18. tarih tekerrür ediyor. tayland'ın kopyası ekonomi yol haritamız bizi çıkmaza itiyor.
19. son sözü en başta söyledik şuanki krizin bize öğrettiği çok ama çok önemli bir şey var; bütün bunları önceden zaten bildiğimiz..
zamanında gelen ucuz dövizi arge/inovasyon yaparak marka üretmek yerine bütün parayı betona gömdüğümüz ve ürettiğimizden fazlasını tükettiğimiz için bu noktadayız.
***