Bilgiler > Gaslighting Gaz Lambası Yöntemi
Gaslighting Gaz Lambası Yöntemi
bir toplumun bir diktatöre nasıl teslim olduğunun pek çok açıklaması var. bunlardan biri de gazlambası yöntemi ya da gaslighting.
gazlambalama bir çeşit psikolojik manipülasyon yöntemidir. manipülasyonu yapan kişi baskı altında tutmak istediği bireye sürekli onun algıladığını sandığı şeylerin gerçekte yaşanmadığını telkin eder ve birey sonunda kendi aklından şüphe duymaya başlar. bu yöntem adını 1938'de abd'de sergilenen bir tiyatro oyunundan alır. bu oyun daha sonra 1944'de ingrid bergman'ın başrolünü oynadığı gaslamp adlı bir filme dönüştürülmüş ve üzerinde çok konuşulmuştur.
evinin bodrumunda karısından gizlice hazine arayan kocanın yaktığı gazlambası sonucunda düşen gaz basıncı yüzünden kadının evdeki diğer gazlambalarının ışığının azaldığını farketmesi filmdeki gerilimin kaynağıdır. buna karşılık adam karısına sürekli gazlambalarının normal olduğunu ve karısının muhtemelen aklını yitirmekte olduğunu söyler. bunu karısına ispat etmek için de evdeki eşyaların yerini gizlice değiştirmek gibi yöntemlerle karısının kendi aklından cidden şüphe duymaya başlamasını sağlar. bu film ikinci dünya savaşı sırasında nazilerin yoğunlukla uyguladığı propaganda ve politik amaçlı kitlesel manipülasyona tanık olan amerikan halkının şüphelerini kendi politikacılarına yöneltmesini ifade eder.
gazlambası yöntemi otoriter baskının temelinde yeralan, toplumun kendi karar verme yeteneğinden şüpheye düşmesini sağlar ve bu yolla bütün yetkinin sorgusuz sualsiz bir diktatöre devredilmesini amaçlar. özellikle savaş, terör gibi toplumsal kriz durumunda uygulandığında (bkz: şok doktrini) toplumun kolay kabul edemeyeceği kararların demokratik olmayan yöntemlerle yerine getirilmesi için kullanılır.