Bilgiler > Beyinde karakter ve cinsiyet
Beyinde karakter ve cinsiyet
beynin dünya üzerindeki en ilginç yapılardan biri, belki de en ilginci olması.
beyin ile ilgili çeşitli yanlış bilgiler vardır, mesela beynimizin çok azını kullandığımız bilgisi bir yalandır. beynimizin her kısmını kullanırız. sürekli kullandığımız kısımlar zamanla daha çok gelişirken, kullanmadıklarımız körelir. ama yine de kenarda bir yerlerde elbette dururlar.
örneğin, taksicilerde beynin yer-yön bulma ile ilgili kısmının daha geliştiğini görürüz.
beynin her bölgesi kendi içinde özelleşmiş durumdadır. beynimizin konuşma merkezi, görme merkezi, tat alma merkezi gibi yerleri mükemmel bir şekilde konumlaşmıştır. bu bölgelerin hasar görmesi konumunda bazı hastalıklar meydana gelir.
beynin sırrını çözme konusunda en önemli bulguları bu hastalıklar veya deneyler sayesinde öğreniyoruz. en ilginç bulduklarımı bu entry üzerinden yazmak istiyordum; ama, hepsini birden yazmak entry'i okunamayacak kadar uzun yapacağı için bugün kişilik konusu üzerinden 2 önemli olaydan bahsetmek istiyorum. zamanla başka ilginçliklerden bahsederim.
kişiliğimiz ve karakterimiz ile ilgili pek çok tartışma yıllardır süregelmektedir. bu konu ile ilgili önemli hastalıklar bulunmaktadır. bunlardan belki de en çarpıcısı phineas gage sendromudur. demiryolu işçisi olan gage normalde uyumlu, iyi huylu bir insandır. ancak bir gün bir demir parçasının beyninin sol ön lobundan geçmesi suretiyle ciddi bir kaza atlatır. ancak kazadan sonra halen hayattadır ve önemli bir sakatlık geçirmez. zamanla fark edilir ki gage, eski iyi huylu hali yerine hırçın ve sinirli bir kişiliğe sahip olmuştur. buna kazanın sebep olduğu anlaşılır, bu kaza tıp tarihinde çok önemli bilgilerin elde edilmesini sağlamıştır.
kişiliğin doğuştan mı geldiği, yoksa sonradan mı kazanıldığına dair yine pek çok tartışma vardır. bununla ilgili yine çok çarpıcı bir olay olmuştur. beni en çok etkileyeni anlatmak isterim. 1965 yılında david reimer ve ikizi brian kanada'da dünyaya gelir. bu ikiz kardeşlerin idrar yollarında bir hastalık meydana gelir. doktorlarının yanlış tedavisi sonucunda david'in cinsel organı oldukça zarar görür. bu yüzden onu başka bir hastaneye götürürler, o hastanede bu kimlik, kişilik tartışmalarıyla ünlü bir doktor olan john money ile görüşürler. morey'e göre, cinsiyet çocukken öğrenilen; doğuştan gelmeyen bir şeydi. bu yüzden morey için de bulunmaz bir fırsat doğmuştu. zaten david'in cinsel organını onarmak yerine, cinsiyetini değiştirip genital bölgesini yeniden yapılandırmak daha kolay bir yol gibi duruyordu.
alınan karar neticesinde david'in cinsiyeti değiştirildi. david'in ailesine david'i kız olarak büyütmesi tembih edildi ve buna yönelik tedbir alındı, hatta adını da brenda olarak değiştirdiler. john money de bizzat bu duruma destek verecekti. elbette tezini kanıtlamak adına zamanla deneyler de yaptıracaktı ve kişilik olgusunun doğuştan gelmediğini kanıtlayacaktı.
ancak, bazı sakıncalı durumlar da meydana geldi. örneğin, david'in cinsel kimliğini tanıması için onu bazen çıplak bırakıyorlardı. aynı şekilde bacaklarını açtırmak gibi davranışları onu kız olduğunu öğretmek için işin bir parçası olarak yapıyorlardı.
işler yolunda gidiyordu. money araştırma notlarına iyi şeyler yazıyordu. ancak, ailenin doktora durumu iyi göstermek için yalan söylediği ortaya çıktı. aile ise bunu bilerek yapmıyordu, sadece çocuklarının iyi olduğunu kendilerine inandırmak için bir savunma mekanizması geliştirmişlerdi.
deneyin akıbeti ise, zamanla trajedik bir hale gelmeye başladı. david'e dayatılan kız elbiseleri, kız oyuncakları ve enjekte edilen hormonlar, onu dişi olarak büyütmeye yetmedi. bunun sonucu olarak da, david daha 13 yaşındayken intihara meyilli bir hale geldi. ailesine eğer onu doktora götürlerse intihar edeceğine dair tehditlerde bulundu. david, kendini bir dişi olarak görmedi ve brenda olarak değil, david olarak tanımlamaya başladı.
david, 37 yaşına geldiğinde tekrar bir ameliyat geçirerek erkek oldu. yine bir sürü hormon tedavisi, ameliyat geçirdi. jane adında bir kadınla evlenerek 3 çocuğun üvey babası oldu.
yine de, bu olaylar ailenin sağlıklı bir şekilde ayakta kalmasına yetmedi. david'in ikiz kardeşi brian, bu travmatik deneylerin de etkisiyle şizofreni hastası oldu ve sonrasında aşırı dozda antidepresan kullanımı sonucu 2002 senesine hayatını kaybetti. david ise uzun süre işsiz yaşadı ve kardeşinin ölümüyle büyük bir travma geçirdi. hormonal olarak da alt üst olan dengesi bir türlü tekrar sağlanamadı. sonrasında ise 2004 senesinde bir manavda kensini vurarak intihar etti.
sonuç olarak, bu ve birçok araştırma ile birlikte belki de bazı cevaplar bulunsa da, bir ailenin geleceği ile oynandı. bu bakımdan, araştırma yaparken de her türlü koşula dikkat edilmesi gerektiği bir kez daha ortaya çıktı.
özet:
kişiliğimiz beynimizin ön lobunda depolanır. bu lobun zarar gördüğü durumlardan biri phineas gage sendromudur ve bu insanın kişiliğinde büyük değişiklikler olduğu ortaya çıkmıştır.
kişiliğimizi değiştiren çevresel etkenler olsa da, doğuştan gelen bir kişiliğimiz vardır. bunu ne kadar gizlemek isteseler de, david reimer'ın acı hikayesinde bu değiştirilememiştir.
araştırma ve deney yaparken, onun akıbetini ve insan hayatı açısından nasıl bir sonuç doğuracağını tüm yönleriyle düşünmek gerekir. böylece david reimer ve ailesinin yaşadıkları bir daha yaşanmaz.
***