Bilgiler > Paranın senyorajı ve Bozuk Para
Paranın senyorajı ve Bozuk Para
Senyoraj: paranin, uretilme maliyeti ile piyasada ifade ettigi deger arasindaki farktır.
1 kurusun maliyetinin 1.92 kuruş olmasından dolayı 1 kuruşun senyorajı -0,92 Kuruştur. Bu yüzden tedavülden kalkmıştır.
örneğin yüz ytl lik banknotun (eski parayla yüz milyon) maliyeti 10 kuruşsa, devlet bundan tanesi başına doksan dokuz ytl doksan kuruş (eski parayla doksan dokuz milyon dokuz yüz bin) kar eder.
bu zekice fikre nasıl gelindiği hakkındada şöyle bir yazı mevcut:
"orta çağ'da avrupa'ya hükmeden derebeyler bitmek tükenmek bilmeyen müsrifliklerine para yetiştiremeyince çareyi, hazinelerindeki mevcut altın paraları eritip (atıyorum 100.000 altın para eritilip 500 kglık bir eriyik elde edilmiş olsun), buna, kalıba dökülüp soğutulduğunda yapılan üçkağıdın anlaşılamayacağı şekilde hazırlanmış yine 500 kglık başka bir karışımı katıp, elde edilen bir tonluk yeni karışımı kalıplara dökerek cillop gibi iki yüz bin yeni altın para etmekte bulmuşlar.
bilinen ilk senyoraj uygulaması bu olmakla birlikte, aynı zamanda "paranın ayarıyla oynamak" sözünün de kaynağıdır.
ek olarak, durum (içindeki altın oranı azalmış) anlaşıldığında bu tip paralar uzmanlarca kolayca diğerlerinden ayırt edilebilen, ve pek de rağbet görmeyen "ayarı bozuk para" olarak imlenmişler.
ve bu da bugün madeni paralar için kullandığımız bozuk para ifadesinin çıkış noktası olmuş.
pekiyi bugün madeni paralarının yanlarının neden çizgili olduğunu biliyor musunuz?
yine paraların altından imal edildiği günlerde bir takım uyanıklar ellerine geçirdikleri paraları kenarlarından törpülerler, ve yere serpilen altın tozlarını biriktirirlermiş.
bunu bir iki kişi yapsa iyi, ama duruma uyanan herkes aynı mesaiye soyununca paraların çaplarında gözle görülür bir daralma ortaya çıktığı gibi, toplanan tozlardan imal edilen yeni paralar da dolaşıma salınınca zamanın hükümdarı bundan böyle akçelerin kenarlarının çizgili olarak basılmasını emrederek bunun önüne geçmeyi başarmış."
***